Jan Blommaert
De Griekse Regering heeft op 9 juli een reeks finale voorstellen aan de Trojka overgemaakt. Meteen schreeuwde de pers over de hele Unie het woord “capitulatie”. Enkele nuances zijn op hun plaats. Noteer voorafgaandelijk dat het geschreeuw over “capitulatie” al vanaf februari een constante is in de berichtgeving. Merkwaardig toch dat er ondanks die eindeloze reeks Griekse “capitulaties” en “knievallen” van Tsipras nog steeds geen akkoord is?
De berichtgeving over de nieuwe Griekse voorstellen is niet echt “geloofwaardig” – het begrip dat men zo graag toepast op de Griekse voorstellen. We zien – een motiefje dat zich al sinds februari laat horen – dat dit vooral als een “knieval” en een “capitulatie” van Tsipras moet kunnen voorgesteld worden. Ik zal twee voorbeelden in enig detail uitwerken, met twee conclusies eraan gekoppeld. Men zal zien dat als er van “capitulaties” sprake is, deze capitulaties al in de documenten van februari ingeschreven stonden. En dat, als de Trojka dit goedkeurt, de hele logica van de austeriteit veranderd wordt. Dus wie capituleert er hier?
1. Zo zegt VRT over de voorgestelde privatiseringen: “Meteen na het aan de macht komen begin dit jaar had de regering-Tsipras de procedures voor privatiseringen stopgezet”; het feit dat er een aantal privatiseringen worden voorgesteld moet dan gelden als een “capitulatie”.
FEITEN: De Trojka had een doelwit van 5 miljard Euro aan privatiseringen gesteld, hetgeen een grote soldenverkoop van publieke eigendommen had veroorzaakt. Varoufakis had daarover het volgende te zeggen aan de Eurozone in februari:
“On privatization and the development of public assets, the government is ready and willing to evaluate each and every project on its merits alone. Unlike previous government we shall not make promises which we know we cannot fulfill. (…) I could … placate everyone by accepting for example the €5 Billion privatization target., so as to reach agreement. But I know that I cannot deliver. Just like previous government s could not deliver in a market of collapsing asset prices.”
De regering van Tsipras heeft zich dus, in tegenstelling tot wat de media al zes maand beweren, NOOIT verzet tegen privatiseringen per se, wel tegen een absurd privatiseringsdoelwit dat tot grote uitverkoop aan spotprijzen leidde. Het verzet ging dus over de omstandigheden en de voorwaarden voor de verkoop van overheidsbezittingen. In het nieuwe plan wordt daarvan niet afgeweken. Er is geen sprake van de vijf miljard, en het gaat om reeds lopende privatiseringsdossiers. Voor een aantal van deze dossiers blijft de regering ook bij haar standpunt dat de procedure nog niet afgewerkt is en dat de onderhandelingen daarover moeten voortgezet worden. Ze zullen dus duurder worden.
2. NOG BELANGRIJKER, al kan het een detail lijken: de algemene begrotingsdoelstellingen van de Grieken blijven afwijken van die van de Troijka. De VRT weet te melden: “Athene hoopt op een primair begrotingsoverschot (dus zonder aflossing van schulden) van 1% dit jaar en 2% volgend jaar”.
FEITEN: De Trojka eiste een jaarlijks primair overschot van 4,5%, en dit om aan een ijltempo de schulden af te betalen. Het was die absurde eis die de echte strop was om de hals van de Grieken, want zo’n overschot, in een ineenstortende economie, kan slechts door een verregaande afbouw van het staatsapparaat bereikt worden. Dit was de BELANGRIJKSTE eis van de Trojka, want ze bepaalt het hele tempo en schema van de austeriteit.
Hierover zei Varoufakis het volgende in februari:
“Unrealistic, self-defeating fiscal targets have been imposed on our country and our population and hence must be revised. A primary surplus target of 4,5% of GDP year-in-year-out has no historical precedent in any situation resembling that of Greece today. (…) We propose a maximum of 1,5% of GDP primary surplus.”
We zien dat het huidige plan op dit absoluut cruciale punt NIET AFWIJKT van wat al van bij aanvang werd voorgesteld, integendeel het doel voor dit jaar zelfs LAGER bijstelt: 1% surplus voor dit jaar, 2% volgend jaar. Op middellange termijn is het doelwit 3,5%, en daarvan wordt gezegd dat het telkens weer onderhandelbaar moet zijn, met de reële economische evolutie in zicht. Het begrotingsdoelwit is nu realistisch en relatief, niet meer abstract en absoluut; het staat nu in functie van de ontwikkeling van de reële economie. De geleidelijke fasering houdt ook in dat de Griekse regering voor zichzelf een beleidsruimte schept, waarin ze door middel van eigen beleid naar de doelstellingen kunnen toewerken. Dit is een breuk met het Trojka-regime, waarin de beleidsruimte voor de nationale regering volstrekt onbestaande was. Als dit wordt goedgekeurd kan Syriza eindelijk beginnen besturen.
Tsipras blijft dus weigeren voort te doen met de afbouw-in-sneltreinvaart van de Griekse overheid en alles/iedereen wat ze betalen moet. Ik zie hierin weinig capitulatie. Ik zie dat op dit absoluut kritieke punt de Grieken hun standpunt blijven handhaven en de machtsrelaties blijven omkeren.
3. Men zal veel tralala maken over dingen zoals de pensioenhervorming (die een harmonisering met Europese systemen, zoals de onze, inhoudt), en de BTW-verhoging (die selectief is en blijft), de kern van de zaak is echter dat de Grieken hun belangrijkste instrument voor recessie-bestrijding blijven handhaven. Er komt een enorme tax-shift die erop neerkomt dat de austeriteit ook naar de rijken wordt uitgebreid, zie hier onder. De verschuiving van het gewicht van de austeriteit van zwakke naar sterke schouders was ook in februari al het centrale gegeven in de Griekse voorstellen. En het was precies dat punt dat door de Trojka en Dijsselbloems Eurozone keer op keer werd afgekeurd, zonder twijfel dank zij effectief lobbywerk van de vermogenden.
En die tax-shift houdt, net zoals in februari, in dat de hele Griekse samenleving hervormd wordt: de cultuur van belastingontwijking, uitzonderingen, profitariaat en administratieve onkunde wordt afgebroken. Noteer in dat verband – het lijkt alweer een detail – dat de Grieken fors willen investeren in IT voor hun overheid: databanken die een grotere controle op inkomsten en uitgaven toelaten en die corruptie overbodig maken, zijn een prioriteit voor een meer performante overheid. Dat dit geen luxe is kan men uitgebreid lezen in “Groeten uit Griekenland” van Bruno Tersago (EPO 2015).
De austeriteit blijft dus behouden. Men kan dit betreuren en afkeuren, maar dat was al in februari een duidelijke zaak. Vanaf dag één heeft Syriza zich ingeschreven in de grote patronen die binnen de Eurozone de macht en het bestuur bepalen. Dat was het gevolg van het feit dat de nieuwe regering haar eerder verzet opgaf en zich gebonden verklaarde aan het Memorandum of Understanding tussen de Trojka en de regering-Samaras. Vanaf dat moment was austeriteit de enige richting die gevolgd kon worden. Maar zoals in februari worden ook nu de onrechtvaardigheden erin in belangrijke mate weggewerkt – het is nu austeriteit voor iedereen, rijk zowel als arm. Velen zullen dat te weinig vinden, maar het blijft een mooi lesje voor de rest van de EU, die austeriteit voor de sukkelaars graag koppelt aan “zuurstof voor zij die de economie draaiende houden”.
Voor iemand zoals Van Overtveldt is dit aanvaarden een échte capitulatie. Want ook in dit land zijn we hierover, net nu, aan het debatteren en als hij dit Griekse plan goedkeurt kan hij zich nog moeilijk verzetten tegen een uitbreiding van deze nieuwe logica naar eigen land. En ook in Spanje, Portugal, Ierland en andere landen zal dit recept makkelijker te verkopen zijn dan het huidige. Als de EU dit goedkeurt schept ze voor zichzelf dan ook stilletjes een nieuwe positie die wellicht, met consensus, heel wat beter kan aanslaan. Syriza kan op die manier, paradoxaal, de smoel van de EU redden.
4. Het belangrijkste daarbij is dat de logica van de austeriteit wordt gebroken. De voorstellen van Griekenland (duidelijk mee ontwikkeld door mensen als James Galbraith) BLIJVEN neerkomen op het feit dat men een recessie moet bevechten door middel van een meer performante overheid (niet, zoals de neoliberalen willen, een minimale overheid) die de kapitaalstromen in haar land controleert en belast. De oligarchen zullen steigeren, want net als in februari worden ook hier allerhande belastingen voorgesteld op hun activiteiten: belastingen op rederijen, jachten, luxeproducten, en vooral: belastingen op televisiezenders, televisie-advertenties en GSM-frequenties. Er komt een auditcultuur die met name de banken streng controleert en ook offshoreconstructies aanpakt.
De industrie en het kapitaal moeten dus mee betalen voor de crisis die ze hebben veroorzaakt. Dit was om duidelijke redenen taboe tot nu toe. Recessies werden bestreden (ook bij ons – het is een religieus dogma voor neoliberalen) door kapitaal te stimuleren ten koste van de rest van de samenleving.
Al deze dingen zaten al in het pakket dat Varoufakis in februari voorstelde. Toen ik die documenten las in februari was ik enerzijds ontgoocheld – het plan was hoe dan ook géén socialistisch plan dat de economische logica brak. Maar anderzijds was ik verbaasd en vol bewondering over de manier waarop de Grieken de diepere logica van de austeriteit aanvielen. De precedentwaarde daarvan was, is en blijft enorm, ik schreef er deze tekst over:
V van Varoufakis: waarom we best goed luisteren naar de Grieken.
Ik blijf bij dat standpunt. Dat de Grieken een aantal toegevingen hebben gedaan is evident, maar die toegevingen raken niet de kern van de zaak. Gaat links zich opwinden over hogere bezuinigingen bij defensie en intussen hier campagne voeren tegen de aankoop van nieuwe gevechtsvliegtuigen? Het is zo dat alles wat fundamenteel was in het plan van Vouroufakis ook in dit plan behouden blijft. En dat de Trojka en de Eurozone zich, net als Tsipras trouwens, intussen in zo’n ongemakkelijke onderhandelingspositie hebben gewrongen dat ze hierop nog moeilijk “neen” kunnen zeggen. Vooral voor de Europese sociaaldemocraten ligt hier een buitenkans om zich op dit “sociaal gecorrigeerde en fiscaal rechtvaardige” austeriteitsbeleid te profileren – de reacties van Hollande (die nu zelfs mede-auteurschap van het Griekse voorstel lijkt op te eisen) spreken boekdelen.
Ik besluit.
Het is logisch dat Tsipras, gegeven de unisono waarmee de hele Europese pers het woord “capitulatie” in het rond strooit, in Griekenland gekruisigd zal worden. Dat is trouwens – iedereen weet het inmiddels want niemand maakt er nog een geheim van – de politieke doelstelling van de hele oefening sinds februari. En het is ook een gevolg van de opgeblazen verwachtingen ontstaan na het “OXI” referendum.
Het ligt ook voor de hand dat de modale Griek geen voordeel zal ervaren dank zij dit plan. De armen blijven arm, de daklozen dakloos. Maar men lijkt vergeten te zijn wat de Trojka vroeg (en welke gevolgen dit zou hebben op de Griekse samenleving) en hoe groot de toegevingen van de Trojka wel zijn die met deze Griekse voorstellen afgedwongen worden.
De pers en de politici zullen voorspelbare geluiden blijven produceren: de Griekse toegevingen zullen worden uitvergroot, die van de Trojka zullen geminimaliseerd worden. Maar wie de documenten heeft gevolgd weet wel beter: het gewicht van de toegevingen in dit compromis ligt in overweldigende mate op de schouders van de geldschieters.
En als Tsipras daardoor krijgt wat hij al in februari vroeg: een stoot geld waarmee de Griekse overheid zes maand lang haar plannen kan implementeren en kan investeren in haar land – en een schuldherschikking die de algemene druk op de begroting verlicht en de strop om de hals van de Grieken geleidelijk losser maakt – dan heeft hij een belangrijk deel van z’n verkiezingsbeloften waargemaakt.
(Bij wijze van voetnoot. De slag bij Passendale werd in 1917 door de Britten voorgesteld als een glorieuze overwinning. Heel de geallieerde pers zong dit liedje mee en er werden overal klokken geluid en vreugdevuren ontstoken. Terwijl de reële opbrengst van die slag een handvol kilometers nutteloze, modderige frontlijn waren, betaald met het bloed van honderdduizenden slachtoffers. De Britten hadden echter dringend nood aan een “overwinning”, want het Franse leger was nagenoeg ingestort. De les, toen al, luidde: het is niet omdat de elites en hun pers eensgezind iets schreeuwen dat het ook zo is. Wie echter de framing van de pers overneemt leest er enkel bevestigingen van – die regel van propaganda was toen al heel erg duidelijk)
Links
De teksten van de Griekse Regering (juli, juni, februari)
Click to access h-ellhnikh-protash.pdf
http://uk.businessinsider.com/greece-eurogroup-meeting-leaked-documents-2015-2?r=US
De VRT berichtgeving:
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/2.37284?eid=1.2387682
Jan Blommaert (en z'n gedachten) 
Reblogged this on De Nieuwe Socialist.